Darowizny na rzecz wsparcia walki z COVID-19

Poniżej chcielibyśmy zwrócić uwagę na wybrane aspekty podatkowe dwóch form darowizny – pieniężnej i rzeczowej, które mogą stanowić kluczowe formy wsparcia działań szeroko rozumianego sektora opieki zdrowotnej w Polsce w związku z epidemią COVID-19. Skupimy się na wprowadzonych ostatnio zmianach legislacyjnych w zakresie darowizn.

Darowizny pieniężne

Podmiot biznesowy planuje przekazać darowiznę pieniężną na rzecz podmiotu, który wykorzysta otrzymane środki do przeciwdziałania epidemii COVID-19. Podmiot biznesowy rozważa dokonanie darowizny na rzecz publicznego szpitala, prywatnego podmiotu leczniczego lub organizacji pozarządowej zaangażowanej w zwalczanie epidemii.

Perspektywa VAT

Z perspektywy ustawy o VAT darowizna pieniężna nie podlega opodatkowaniu. Środki pieniężne same w sobie nie stanowią bowiem towaru, a ich przekazanie nie jest uznawane za usługę.  Tym samym darowizna pieniężna nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT. Podmiot przekazujący darowiznę pieniężną – bez względu na to na czyją rzecz jest przekazywana - nie wykazuje jej dla potrzeb rozliczeń VAT.

Perspektywa CIT / PIT

Z perspektywy CIT / PIT (w szczególności dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą), Ustawodawca wprowadził możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania – w celu obliczenia podatku lub zaliczki na podatek – darowizn przekazanych od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 września 2020 r. na przeciwdziałanie COVID-19:

• podmiotom wykonującym działalność leczniczą, wpisanym do wykazu, opracowywanego przez właściwego miejscowo dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w porozumieniu z wojewodą;
• Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych;
• Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej.

Co bardzo istotne zróżnicowano kwotę podlegającą odliczeniu w zależności od momentu dokonania darowizny. Mianowicie:

• w przypadku dokonania darowizny do dnia 30 kwietnia 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca 200% wartości darowizny;
• w przypadku dokonania darowizny w maju 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca 150% wartości darowizny;
• w przypadku dokonania darowizny od dnia 1 czerwca 2020 r. do dnia 30 września 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca wartości darowizny.

Darowizny pieniężne powinny zostać udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek płatniczy lub rachunek bankowy obdarowanego.

Darowizny rzeczowe określonych towarów

Podmiot biznesowy planuje przekazać darowiznę rzeczową na rzecz podmiotu, który wykorzysta otrzymane towary do przeciwdziałania epidemii COVID-19. Darowizna miałaby zostać dokonana na rzecz publicznego szpitala, prywatnego podmiotu leczniczego lub organizacji pozarządowej zaangażowanej w zwalczanie epidemii.

Perspektywa VAT

Co do zasady, na gruncie VAT nieodpłatne przekazanie towarów podlega VAT wyłącznie wtedy, gdy podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Jeśli darowizna rzeczowa, czyli nieodpłatne przekazanie towarów podlega VAT, to darczyńca zobowiązany jest do samonaliczenia VAT według odpowiedniej stawki VAT.

W niektórych przypadkach darowizna określonych towarów może korzystać z obniżonej stawki VAT w wysokości 0%. Zgodnie bowiem z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie obniżenia stawek VAT na niektóre towary i usługi w przypadku nieodpłatnych wydań określonych towarów – pod pewnymi warunkami –  podatnikowi dokonującemu samonaliczenia VAT będzie przysługiwała stawka 0%. W takiej sytuacji podatnik ten odliczy podatek VAT poniesiony na zakupie towarów i dokona samonaliczenia VAT według stawki 0%, czyli efektywnie nie będzie musiał naliczać VAT na nieodpłatnym wydaniu tych towarów.

Zgodnie z ww. rozporządzeniem do 31 sierpnia 2020 r. obniżoną stawkę VAT 0% stosuje się do darowizn, których przedmiotem są:

• wyroby medyczne oraz wyroby medyczne do diagnostyki in vitro w rozumieniu ustawy z 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych lub rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych,
• szkło laboratoryjne i aparatura laboratoryjna,
• produkty lecznicze oraz substancje czynne w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne,
• produkty biobójcze w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych – wyłącznie środki dezynfekujące,
• specjalistyczne testy diagnostyczne służące do analizy i wykrywania czynników patogennych w organizmie człowieka, wodzie, powietrzu i glebie;
• środki ochrony indywidualnej – wyłącznie maski, osłony/szyby ochronne na twarz, gogle, okulary ochronne, kombinezony, ochraniacze na buty, czepki i rękawice.

Stawka 0% ma zastosowanie tylko do darowizn ww. towarów na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków COVID-19, które są przekazane na rzecz:

• Agencji Rezerw Materiałowych – na realizację zadań ustawowych,
• Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych – na realizację zadań statutowych,
• podmiotów wykonujących działalność leczniczą wpisanych do wykazu NFZ na mocy art. 7 ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. wykonujących leczenie szpitalne związane wyłącznie z przeciwdziałaniem COVID-19.

Zwracamy przy tym uwagę, że konsekwencje podatkowe darowizn dokonywanych przez podmioty biznesowe na rzecz organizacji pozarządowych, a także innych form współpracy, zostały szerzej opisane w podręczniku „Współpraca podmiotów biznesowych i organizacji pozarządowych: aspekty prawno-podatkowe” opracowanym przez Deloitte i Forum Darczyńców (dalej: „Podręcznik”).

Przy okazji pragniemy wskazać, iż nieodpłatne przekazanie produktów spożywczych, w odniesieniu do których podatnik miał prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych produktów, może korzystać ze zwolnienia z VAT jeśli jest dokonywane na rzecz organizacji pożytku publicznego. Więcej informacji na temat warunków zastosowania tego zwolnienia znajduje się w Podręczniku.

Perspektywa CIT / PIT

Podobnie jak w przypadku darowizn pieniężnych podatnik ma prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania darowizn rzeczowych przekazanych od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 września 2020 r. na przeciwdziałanie COVID-19:

• podmiotom wykonującym działalność leczniczą, wpisanym do wykazu, opracowywanego przez właściwego miejscowo dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w porozumieniu z wojewodą;
• Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych;
• Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej.

W przypadku dokonania darowizny:

• do dnia 30 kwietnia 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca 200% wartości darowizny;
• w maju 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca 150% wartości darowizny;
• od dnia 1 czerwca 2020 r. do dnia 30 września 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca wartości darowizny.

Darowizna powinna zostać udokumentowana oświadczeniem obdarowanego o ich przyjęciu oraz dowodem, z którego wynikać będzie jej wartość oraz dane identyfikujące darczyńcę.